Od początku uchwalenia przepisów ustawy o systemie oświaty istniały wątpliwości, czy powierzenie nauczycielowi stanowiska kierowniczego jest czynnością z zakresu prawa pracy, czy czynnością o charakterze publicznoprawnym, czy też aktem prawnym o podwójnym charakterze – wywołującym skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak i publicznoprawnej.
W mojej ocenie jakkolwiek czynności powierzenia stanowiska kierowniczego i odwołania z niego są faktycznie czynnościami o podwójnym charakterze, to jednak przeważają w nich elementy z zakresu prawa pracy. A jeśli tak, to kontrolę legalności tych czynności powinien w pełni sprawować sąd powszechny – sąd pracy.
Przemawiają za tym następujące argumenty.
Po pierwsze, analizując tę kwestię historycznie, należy zwrócić uwagę, że pierwotnie powierzenie stanowiska dyrektora było możliwe tylko wobec nauczyciela już zatrudnionego w tej szkole. Można tym samym przyjąć, że było to tzw. powołanie niewłaściwe – powołanie pozorne, polegające jedynie na obsadzie stanowiska kierowniczego w oderwaniu od źródła nawiązania stosunku pracy. Powołanie to oznaczało de facto modyfikację treści stosunku pracy w zakresie obowiązków i uprawnień płacowych. Jeżeli nauczyciel został odwołany ze stanowiska dyrektora, nadal pozostawał zatrudniony w ramach dotychczasowego stosunku pracy, który odzyskiwał treść sprzed powierzenia stanowiska kierowniczego. Rozszerzenie możliwości powierzenia stanowiska dyrektora szkoły na osoby spoza już zatrudnionych w szkole nauczycieli, nie zmienia tej oceny, że kluczowa jest w tym powierzeniu treść kształtująca prawa i obowiązki pracownicze.
Po drugie, organ prowadzący publiczne przedszkole, publiczną szkołę lub publiczną placówkę zatwierdza konkurs, który jest elementem publicznoprawnym poprzedzającym powierzenie stanowiska kierowniczego, natomiast powierzenie tego stanowiska jest jedynie formalnym potwierdzeniem wyboru komisji konkursowej i przeważają w nim elementy prawa pracy, kształtujące warunki pracy.
Po trzecie, sam akt powierzenia nie musi mieć formy zarządzenia w przypadku powierzenia stanowiska przez organ jednoosobowy (np. zarządzenie wójta gminy), ani uchwały w formie odrębnego dokumentu w przypadku powierzenia stanowiska przez organ kolegialny (np. uchwały zarządu powiatu).
Wystarczająca jest zwykła forma pisemna potwierdzająca wybór i ustalająca warunki świadczenia pracy. W tym drugim przypadku (dotyczącym organu kolegialnego) zwykłą formę pisemną mogłaby poprzedzać podjęta i wpisana do protokołu z posiedzenia uchwała. Nie ma zatem podstaw do uznania, że tego typu sprawy podlegają nadzorowi wojewody tylko dlatego, że przybierają formę zarządzenia bądź uchwały i w konsekwencji podlegają kontroli w zakresie zgodności z prawem przez sąd administracyjny, a w pozostałym – przez sąd pracy, podczas gdy właściwym byłoby przyjęcie kompleksowej, zupełnej oceny tych spraw w zakresie zarówno legalności, jak i zasadności powierzenia stanowiska kierowniczego/odwołania ze stanowiska kierowniczego przez sąd pracy.
Po czwarte, w systemie prawa polskiego występują sytuacje, w których kontrola działalności administracji publicznej sprawowana jest przez sądy powszechne. Dotyczy to przykładowo spraw z zakresu rozgraniczenia, spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Wpis przygotował: Andrzej Mącznik, WSA w Kielcach
Zapraszamy do dyskusji!!!