W przypadku prawa cywilnego, w nauce reprezentującej tą gałąź prawa, za Z. Radwańskim odnotować trzeba, że charakteryzuje się ono tym, że przedmiotem regulowania są stosunki społeczne o doniosłości majątkowej oraz związane z nimi stosunki niemajątkowe, zaś metoda regulowania tych stosunków opiera się na zasadzie równorzędności. W zakresie stosunków społecznych normy prawa cywilnego stosowane w sytuacjach konfliktu mają charakter potencjalny. W prawie cywilnym obowiązuje także, odmienna od prawa administracyjnego, zasada: co nie jest zabronione, jest dozwolone. K. Piasecki wskazuje na oryginalną koncepcję E. Łętowskiej, według której prawo cywilne oparte jest na swoistej „samoobsłudze” podmiotów, one same bowiem mają decydować o tym, czy skorzystają ze służących im uprawnień.

 Również prawo pracy jest odrębną gałęzią prawa. Powoływany przez B. M. Ćwiertniaka Z. Fenichel wśród działów prawa pracy wymieniał: prawo umowne; prawo ochronne; ustrojowe prawo pracy (normujące organizację ruchu zawodowego pracowników i pracodawców oraz ustrój tzw. administracji pracy); ubezpieczeniowe prawo pracy. Z kolei, jak przypomina B. M. Ćwiertniak, W. Jaśkiewicz wyodrębnił związane z działami prawa pracy następujące stosunki: przygotowujące zawiązanie stosunku pracy; związane z nadzorem nad przestrzeganiem prawa pracy; związane z rozstrzyganiem sporów ze stosunku pracy; związane z ubezpieczeniem społecznym pracowników oraz członków ich rodzin; związane z udziałem przedstawicielskich organów pracowniczych w kształtowaniu norm prawa pracy oraz ich stosowaniu. Przywoływany także Z. Salwa wyróżnił trzy części prawa pracy: ogólną, szczególną, dotyczącą ubezpieczeń społecznych, wskazując że część ogólną stanowią ogólne normy prawa pracy zawarte w rozdziale I, II i III działu I kodeksu pracy oraz w rozdziale I działu II tego kodeksu, a także przepisy działu XI oraz rozdziału IV w dziale IV. Natomiast część szczególna to normy, które regulują: powstanie, zmianę i ustanie stosunku pracy; czas pracy; urlopy wypoczynkowe; wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia; obowiązki zakładu pracy i pracownika; odpowiedzialność za naruszenie obowiązków pracowniczych; ochronę pracy pracowników; rozstrzyganie sporów z zakresu prawa pracy. Wskazywany T. Zieliński obok indywidualnego i zbiorowego prawa pracy; prawa sporów pracy; prawa ubezpieczeń społecznych wyróżnił także prawo administracji pracy. Natomiast J. Jończyk do prawa pracy zaliczył: pracownicze stosunki pracy; niepracownicze stosunki zatrudnienia; stosunki pośrednictwa pracy; wewnątrzorganizacyjne stosunki zbiorowych podmiotów (pracodawcy, załogi i związków zawodowych) oraz zbiorowe stosunki zachodzące między tymi podmiotami. Cytowany przez B. M. Ćwiertniaka J. Stelina wskazuje, że przedmiotem prawa pracy objęte są także stosunki prawne związane z nadzorem nad warunkami pracy (funkcjonowaniem inspekcji pracy), stosunki prawne związane z promocją zatrudnienia i przeciwdziałaniem bezrobociu.

Uważam, że powyższe poglądy nauki prawa pracy nie straciły na aktualności. To z kolei potwierdza, że zakład pracy jest pojęciem przynależnym do prawa pracy, a wskazywane przez A. Sobczyka i faktycznie występujące w ramach funkcjonowania zakładu pracy, czy działalności pracodawcy elementy o charakterze publicznoprawnym nie pozwalają przyjąć, że zakład pracy jest zakładem administracyjnym (publicznym) w rozumieniu nauki prawa administracyjnego.

W przedstawionych rozważaniach korzystałem z następujących książek: J. Starościak, Prawo administracyjne, Warszawa 1969; J. Nowacki, Prawo publiczne – prawo prywatne, Katowice 1992; System Prawa Administracyjnego Tom 6 Podmioty administrujące pod red. R. Hausera, z. Niewiadomskiego, A. Wróbla, Warszawa 2011; W, Dawidowicz, Pisma wybrane, Wybór T. Bąkowski, E. Bojanowski, Warszawa – Gdańsk 2022; W. Dawidowicz, Prawo administracyjne, Warszawa 1987; P. Przybysz, Instytucje prawa administracyjnego, Warszawa 2020, P. Chmielnicki, Zakłady administracyjne w Polsce. Ustrój wewnętrzny, Warszawa 2008; Polskie prawo administracyjne pod red. J. Służewskiego, Warszawa 1995; M. Krawczyk, Podstawy władztwa administracyjnego, Warszawa 2016; W. Góralczyk jr, Kierownictwo w prawie administracyjnym, Warszawa 2016; L. Bielecki, Władztwo administracyjne jako istotna cecha definicyjna administracji publicznej w: O prawie administracyjnym i administracji. Refleksje, Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Małgorzacie Stahl pod red. B. Jaworskiej – Dębskiej, Z. Duniewskiej, M. Kasińskiego, E. Olejniczak – Szałowskiej, R. Michalskiej – Badziak, P. Korzeniowskiego, Łódź 2017; Z. Janku, Publiczna szkoła wyższa – korporacja czy zakład administracyjny w: Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego, Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi pod red. J. Supernata, Wrocław 2009; I. Zachariasz, Prawo w ujęciu strukturalnym. Studium o dychotomicznym podziale prawa na prawo publiczne i prawo prywatne, Warszawa 2016; K. Piasecki, Wstęp do nauki prawa cywilnego, Warszawa 2009; Zarys Systemu Prawa Pracy Tom I Część ogólna prawa pracy pod red. K.W. Barana, Warszawa 2010 i oczywiście A. Sobczyk, Zakład pracy jako zakład administracyjny, Kraków 2020.

Wpis przygotował: Andrzej Mącznik, WSA w Kielcach