Sąd Najwyższy w Portugalii orzekł, że firmy nie mogą zmuszać do pracy w weekendy pracowników wychowujących dzieci poniżej 12 roku życia, z wyjątkiem sytuacji, gdy wykażą, że są oni „niezbędni”. „Prawo do godzenia aktywności zawodowej z życiem rodzinnym oraz prawo do ochrony ojcostwa i macierzyństwa są zawarte w Konstytucji i nie mogą być odsuwane w czasie przez inne prawa lub obowiązki zawodowe” – doprecyzował w październiku Sąd Najwyższy.

W konsekwencji firmy, które chcą wygrać tego typu sprawę w Portugalii, muszą udowodnić przed sądem, że pracownik, który wnosi o niepracowanie w soboty i niedziele, jest „niezbędny”, tj. jego nieobecność naraża na szwank funkcjonowanie firmy. Biorąc pod uwagę możliwe przeciążenie pracą osób, które nie mają dzieci w tym wieku, sąd podkreślił, że godzenie życia rodzinnego z zawodowym „wymaga uzgodnienia kilku polityk sektorowych” oraz rozpatrzenia „możliwości, jeśli nie obowiązku, pozytywnej dyskryminacji na rzecz rodziny”.

Sprawa, która stała się podstawą uchwały portugalskiego Sądu Najwyższego, rozpoczęła się w 2019 roku, kiedy to pracownica sklepu Primark z Almady (notabene mająca dwójkę dzieci w wieku dziesięciu lat i sześciu miesięcy), poprosiła firmę o czas wolny w weekendy. Pracownica wyjaśniła, że jej mąż pracował na zmiany przy wywozie śmieci, a żłobek, do którego uczęszczały ich dzieci, nie był czynny w soboty i niedziele. Przy niskich zarobkach para nie miała szans na zatrudnienie niani. Firma ostatecznie zgodziła się na takie rozwiązanie w ramach wyjątku i tylko tymczasowo, potwierdzając jednocześnie niemożność jego wprowadzenia na stałe.

Obecnie Kodeks Pracy w Portugalii przewiduje, że każdy pracownik posiadający dzieci do 12 roku życia może zwrócić się do swojej firmy o elastyczne godziny pracy. Ustawa określa też, że firma „może odmówić żądaniu tylko ze względu na nadrzędne wymagania dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstwa lub brak możliwości zastąpienia pracownika, jeśli jest on niezbędny”.

Październikowa decyzja Sądu Najwyższego przyczynia się do ustanowienia linii orzecznictwa, która chroni pracowników w analogicznych sytuacjach. Zdaniem sędziów, prawo do godzenia aktywności zawodowej z życiem rodzinnym oraz z macierzyństwem i ojcostwem zasadniczo nie może być bowiem zagrożone przez obowiązki zawodowe.

Primark jest „rozczarowany” treścią decyzji i za pośrednictwem mediów zapewnił, że firma ciężko pracuje „aby zaoferować elastyczne warunki pracy, gdy jest to wymagane”.

Szerzej: TU

Wpis przygotowała: 
Marta Otto, Uniwersytet Łódzki

Zapraszamy do dyskusji!!!